درباره نرم افزار SPSS

Spss یک نرم افزار کاربردی و شناخته شده در علوم انسانی است، از این نرم افزار ویرایش های مختلفی ارائه شده است. آخرین ورژن این نرم افزار Spss 17  می باشد که هم اکنون مورد استفاده دانشجویان و اساتید قرار می گیرد. نرم افزار Spss قابلیت انجام تحلیل انواع آزمونها و تحلیل داده های آماری بررسی را دارد و یادگیری و آموزش آن برای دانشوران علوم انسانی بسیار با اهمیت و ضروری است.

رشته هایی که به این نرم افزار سروکار دارد، انواع گرایش های روانشناسی، گرایشهای رشته مشاوره، روانسنجی، روانشناسی اجتماعی و سایر علوم انسانی و برخی از گرایشات مدیریت است. در واقع هر کجا که از پرسشنامه ها و آزمونها استفاده شود Spss نقش اساسی برای تحلیل داده ها دارد و نیاز به آن احساس می شود، علاوه بر رشته های علوم انسانی و اجتماعی، رشته های پزشکی و سلامت نیز از این نرم افزار برای تحلیل داده های خود استفاده می کنند.

روند کار با spss  این گونه است که پیش از وارد کردن داده ها ابتدا باید متغیرهای خود را تعریف کنیم. یعنی برای نرم افزار Spss مشخص کنیم که چند سوال داریم، چه متغیرهایی مورد نظر است، و چه نوع داده هایی را می خواهیم وارد کنیم و اما مهم تر از آن  و قبل از تعریف متغیر ها، باید بدانیم چه نوع کاری می خواهیم انجام دهیم به عبارتی دیگر باید بدانیم قصد انجام چه نوع آزمون و عملیاتی را داریم، چون روش وارد کردن داده ها، بسته به نوع آزمون متفاوت خواهد بود، پس تا زمانی که نمی دانیم چه آزمونی باید انتخاب کنیم، بهتر است داده های خود را وارد نکنیم.

متغیر ها در spss :

 وضعیت تاهل، رشته تحصیلی، جنسیت و سایر مواردی که در آزمون و پرسشنامه از مخاطب سوال می شود و حتی گروه های بررسی شده، به عنوان متغیر هایی در spss  تعریف می شوند که هر کدام ستونی مجزا در لیست ورود داده ها به خود اختصاص می دهند. همچنین تک تک سوالات یک پرسشنامه، در Spss متغیرهای ما هستند که معمولا با علامت q₁ (سوال شماره 1)  q₂  (سوال شماره 2 ) و ... مشخص می کنیم.

بنابراین برای نام گذاری متغیر ها ابتدا باید بر روی زبانه Variable View کلیک کرده و متغیر خود را نام گذاری و تعریف کنید و پس از آن شروع به ورود داده ها براساس اطلاعات پرسشنامه های خود، کنید.

انتخاب یک آزمون:

در روند انجام یک تحقیق و پس از انجام مراحل فرضیه سازی، وقت آن است که داده هایی را که بدست آورده ایم (از طریق پرسشنامه و یا روشهای آماری دیگر)، در یک آزمون مناسب بسنجیم.

همبستگی ها و آزمون های آماری در SPSS:

 همبستگی و رگرسیون در واقع آزمونی هایی را شامل می شوند که ارتباط بین دو متغیر یا بیشتر را با یکدیگر بررسی می کنند و در پایان مشخص می کنند که آیا آن متغیرها ارتباطی با هم دارند یا خیر، و یا مشخص می کنند یک متغیر چه میزان با متغیر دیگر پراکندگی مشترک دارد، بطور مثال برای بررسی این فرض که آیا رضایت شغلی و تعهد شغلی با عملکرد شغلی بالا رابطه دارند یا خیر، از کارکنان سازمان می خواهیم پرسشنامه هایی که میزان رضایت و تعهد به شغل را می سنجد علامت بزنند، سپس نتایج این پرسشنامه ها را با میزان عملکرد تعین شده برای هر فرد مقایسه می کنیم. در این حالت از یک آزمون همبستگی استفاده کرده ایم.

اما سایر آزمونهایی آماری، شاخص هایی مانند، میانگین – نسبتها - پراکندگی ها، میانه ها و نما را در یک گروه نمونه و نسبت به جامعه، و یا در دو یا چند گروه بررسی می کنند و مشخص می کنند آیا فرضیه هایی که ارائه می شود درست است یا خیر!!

 مثلاً  بررسی این فرضیه که کارمندانی که سرپرست بهتری دارند، در مقابل کارمندانی که سرپرست رضایت بخشی ندارند اما حقوق بیشتری می گیرند، عملکرد شغلی بهتری دارند ؟! در این جا کافی است افراد را در دو گروه با توجه به پیش فرض های خود قرار دهیم سپس میزان رضایت شغلی آنها را در دو گروه با یکدیگر مقایسه کنیم.

 پیش از انتخاب آزمون باید به چند نکته توجه کرد :

- تعداد گروهها (دو یا چند گروه مورد مطالعه است)

- تعداد مستقل و وابسته

- مقیاس متغیرها (پارامتریک یا غیر پارامتریک)

- شاخص های آماره و نوع آزمون

- نوع توزیع Z یا t یا F یا X²

 بنابراین:

برای کار با نرم افزار spss   قبل از ورود اطلاعات؛

1- اگر نوع متغیرهای تحت مطالعه را نمی دانید اقدام به ورود اطلاعات نکنید.

2- اگر نحوه تجزیه و تحلیل را نمی دانید اقدام به ورود اطلاعات نکنید.

3- قبل از ورود اطلاعات روش تجزیه و تحلیل طرح پژوهشی را تعیین کنید.

آموزش SPSS-اولین مرحله در کار با نرم افزارهای آماری

اولین مرحله در کار با نرم افزارهای آماری اماده کردن داده ها برای ورود به محیط نرم افزاری است. داده هایی که می خواهیم تحلیل نمائیم می تواند اشکال مختلفی داشته باشد. داده ها یا باید از انواع پرسشنامه وارد نرم افزار شود و یا از محیط نرم افزارهای دیگر و پایگاههای داده ها.

در اینجا به آموزش آماده کردن داده های گردآوری شده از طریق انواع پرسشنامه قبل از ورود به نرم افزار می پردازم. زیرا این نوع از داده ها بیشترین استفاده و در عین حال دارای بیشترین اشکالات می باشند. نحوه اماده کردن داده های مورد استفاده از پایگاههای داده های موجود را در فرصت مناسبی آموزش خواهم داد.

قبل از اینکه بخواهیم داده ها را وارد محیط نرم افزار SPSS یا سایر نرم افزارهای آماری نمائیم باید چندین مرحله آماده سازی داده های گرداوری شده را انجام دهیم. زیرا اگر این مراحل انجام نشود در مرحله ورود داده ها به نرم افزار محقق با اشکالاتی روبرو می شود و قطعا" هر چه این مرحله بهتر و دقیق تر انجام شود،  تحلیل داده ها دقیق تر و بهتر انجام خواهد پذیرفت. در زیر بطور اختصار مهمترین مراحل اماده کردن داده ها قبل از ورود داده ها اشاره می شود.

1-کنترل پرسشنامه های تکمیل شده:

در این مرحله ابتدا محقق باید پرسشنامه های تکمیل شده را کنترل نماید. هدف این مرحله غربالگری مقدماتی پرسشنامه می باشد تا پرسشنامه های ناقص یا مشکوک جدا شوند. هر چند که باید سعی نمود تا حداکثر داده ها را حفظ کرد ولی پرسشنام های ناقض می توانند باعث افزایش بی رویه میزان داده های مفقوده شده و تحلیلها را با مشکل مواجه نمایند (در مطالب آینده در مورد داده های مفقوده و اهمیت انها مطالبی را خواهم نوشت). همچنین پرسشنامه های مشکوک بویژه در پرسشنا مه های خود اجرا باید از مجموعه جدا شوند. ولی همچنانکه اشاره شد باید سعی شود تا حداکثر داده ها مورد استفاده قرار گیرد. بدیهی است هر چه در مرحله گردآوری داده ها دقت بیشتری انجام شود در این مرحله میزان پرسشنامه های مخدوش کمتر خواهد بود.

2-کدگذاری پرسشنامه:

پس از کنترل پرسشنامه ها و خارج کردن پرسشنامه های مخدوش نوبت کدگذاری سوالات پرسشنامه ها می باشد. در این مرحله باید محقق برای مقولات مختلف سوالات پرسشنامه ها کد تعریف نماید. منظور از کد گذاری دادن مقادیر عددی به مقولات سوالات پرسشنامه می باشد. علت تعریف کد برای سوالات پرسشنامه این است که کار ورود داده ها به نرم افزار را تسهیل می کند. یعنی به جای نوشتن جوابها در نرم افزار تنها اقدام به ورود کد مورد نظر می کند. از طرف دیگر دادن مقادیر عددی به مقولات سوالات امکان تحلیلهای آماری مناسب را فراهم می آورد. سوالات که نیاز به کد گذاری دارند سوالاتی هستند که در انها جوابها بصورت کلمه ای و یا جمله ای بوده و نمی توان آنها را مستقیم وارد نرم افزار کرد یا باید با دادن مقادیر عددی ترتیب جوابها را نشان و مورد تحلیل قرار داد. سوالاتی که بصورت عددی هستند مانندسن، سابقه فعالیت و ... که عمدتا در مقیاس فاصله ای نسبی هستند، نیاز به کدگذاری ندارند و مستقیما" وارد نرم افزار می شوند.

 3-دادن شماره به هر پرسشنامه:

پس از کد گذاری سوالات و قبل از ورود داده ها به محیط نرم افزار باید تمام پرسشنامه ها شماره گذاری شود، و این شماره بعنوان یک متغیر وارد نرم افزار شود. علت این امر این است که این شماره گذاری هم احتمال ورود تکراری پرسشنامه ها را از بین می برد و هم اینکه در صورت نیاز به مراجعه مجدد به پرسشنامه برای اصلاح ورود داده ها می توان به سهولت پرسشنامه مورد نظر را پیدا کرد.

 تمرین:

پرسشنامه ای را انتخاب کنید و سپس تعداد ۳۰ پرسشنامه از آن تکثیر کنید و آن را در میان دوستان و همکلاسی های خود اجرا کنید و مراحل سه گانه فوق را در مورد آنها اجرا کنید. و انها را آماده ورود به نرم افزار کنید.

  
منبع:

socialresearch-spss.blogfa.com